VAS IS NIE IETS VREEMDS NIE

- dis ‘n intense uitdrukking van verlange na God.

Is vas nie ‘n Roomse uitvindsel nie? Nee! (Calvyn praat ook positief oor vas) Nou waarom vas ons dan selde of nooit?

ONS GEMAKSUG

Vas is ongetwyfeld een van die geestelike dissiplines wat die meeste deur ons verwaarloos word. Dit ten spyte van die feit dat dit met groot vrug en seën deur gelowiges in beide die Ou  en Nuwe Testament beoefen is. Jesus self het ook gevas. (Matt 4:2) Waarom het dit dan vir die meeste van ons so iets vreemds en ongewoon geword? Een moontlike rede is dat daar geen direkte opdrag in die verband aan die kerk gegee is nie. Die grootste rede vir ons laksheid hiermee is waarskynlik eerder te vind in ons gemakstoel Christenskap, wat maar taamlik kopsku is vir die begrippe opoffering en selfverloëning. Vir hierdie gemaksug betaal ons ‘n hoë prys in terme van gebrekkige toewyding met karige vrug as die gevolg. As ons werklik kerk wil wees volgens die Nuwe Testamentiese  model het dit dalk tyd geword om weer na te dink oor en erns te maak met vas.   

WAT IS VAS?

Vas sou breedweg gestel, beskryf kan word as ‘n vrywillige afstand doen van normale regte (voorregte) ter wille daarvan om myself toe te wy aan intense geestelike aktiwiteit soos byvoorbeeld gebed en verootmoediging. Dit gaan dus nie net altyd eksklusief oor  kos nie.* (Dink byvoorbeeld aan 1Kor. 7:5 - waar dit oor tydelike seksuele onthouding binne die huwelik gaan) Prakties gestel : om myself doelbewus die kyk van ‘n rugbywedstryd op ‘n Saterdagmiddag te ontsê, sodat ek daardie tyd aan gebed kan wy, sou beslis as ‘n beperkte vorm van vas beskou kon word. (Dis miskien ‘n vas wat Suid-Afrikaners en Namibiërs dalk dringend nodig het!) Nietemin, gaan dit in die Bybel hoofsaaklik (wat die uiterlike betref) oor die onthouding van kos. In die Skrif vind ons verskeie variasies ten opsigte van die praktiese inkleding van vas. Dit kan die onthouding behels van kos alleen of kos en water (Esra 10:6; Hand 9:9) of net sekere soorte kos. (Dan 10:3). Vas is ‘n persoonlike saak wat in privaatheid beoefen moet word (Matt 6:16-18), maar daar is ook so iets soos gesamentlike vas.  (Joël 2:15-16; Nehemia 9)

Vas is ongetwyfeld in lyn met suiwer diens aan ons Verlosser, maar dit val binne in die raamwerk van ons Christelike vryheid. Dis 'n saak wat ons voor God  uitmaak. Ons vas het dus niks in gemeen met die Moslems se voorskriftelike verpligte vas tydens Ramadan nie!

VAS VIR DIE REGTE REDES

Vas wat nie in opregtheid volgens Bybelse gronde en beginsels beoefen word nie, kan maklik ontaard in ‘n ernstige frustrasie (al waarvan ek bewus is, is my skreeuende maag) of nog erger ‘n stuk selfgesentreerde bygeloof.  Vas mag nie ‘n manier wees waarmee ek  God se arm probeer draai om aan my selfsugtige wense te voldoen nie. Vas is dus nie soos ‘n eetstaking waardeur gevangenes sekere versoeke wil afdwing nie!  Nog minder kan vas opsigself my gebroke verhouding met God herstel.  (Sonder saligmakende geloof in Jesus  is vas maar net nòg ‘n poging van die sondige mens om sy eie geregtigheid voor God te probeer oprig)  Om hierdie slaggate en skeeftrekkings te vermy is dit belangrik dat ons die Bybelse motiverings en voorskrifte vir vas sal begryp.        

BYBELSE REDES WAAROM ONS BEHOORT TE VAS

• Dit blyk Jesus verwag dat ons sou vas. Net soos gebed en liefdadigheid is vas ook ‘n godsdienstige aktiwiteit. In Matteus 6:1ev spreek Jesus die wanpraktyke en misbruik ten opsigte van hierdie aktiwiteite aan, maar dit beteken nie dat Hy die regte gebruik daarvan verbied of geringskat nie. Trouens Hy gee verder duidelike riglyne vir die regte beoefening van gebed, maar ook vir vas. (Matt 6:16-18) Uit Matteus 9:14-15 sou mens ook kon aflei dat Jesus verwag dat die kerk na Sy hemelvaart sou vas.  Hierdie is ‘n kernbelangrike gedeelte om vas binne die konteks van die kerk van Jesus te verstaan. Toe Hy op aarde was het sy dissipels nie gevas soos Johannes se dissipels en die Fariseërs nie. Dit sou mos geen sin maak nie, want Jesus was dan tasbaar by hulle! Jesus verduidelik dan op ‘n vraag hieroor dat daar wel ‘n tyd sal kom wanneer ons Bruidegom nie by ons sal wees nie. Dan sal sy volgelinge wel vas. 

Hieruit kan ons ten minste twee belangrike waarhede aflei: 

Eerstens - Jesus het voorsien dat die kerk sou vas. Tweedens - Die essensie van vas gaan oor ‘n vurige verlange na  Jesus se teenwoordigheid en werksaamheid in ons lewens. Die behoefte aan vas sal dus eers by Sy wederkoms verdwyn

VAS GAAN OOR ‘N BEHOEFTE AAN BESONDERE GEMEENSKAP MET DIE BRUIDEGOM JESUS,  TYDENS SY AFWESIGHEID!!

• Dis ‘n hulpmiddel in ons kommunikasie met God.** Dis vir ons as sterflike mense nie so maklik om ons diepste gedagtes aan die onsigbare God oor te dra nie. Dis ‘n frustrasie waarvan ook Paulus bewus was - “ons weet nie hoe om te bid nie” (Rom 8:26) Natuurlik, weet God wat ons bedoelings is, maar vir ons bly dit ‘n probleem om daaraan uitdrukking te gee. In hierdie opsig kan die gebruik om te vas nuttig te pas kom. Deur te vas gee ons uitdrukking aan ons diepste hartsingesteldheid teenoor God. So kommunikeer en demonstreer  ons iets van ons innerlike versugtinge aan God. Daar is ten minste vier aspekte van ons hartsgesindheid teenoor God wat uitdrukking in vas vind :

~ dis ‘n praktiese uitdrukking van selfverloëning, wat ‘n onmisbare deel van dissipelwees uitmaak.

~ aansluitend by bogenoemde is opregte vas ‘n uitdrukking van nederige verootmoediging. (Esra 8:21)

~ dis ‘n manier om ons algehele afhanklikheid van God te bely. (Esra 8:21-22) 

~ opregte vas is ‘n bewys van ons erns wanneer ons God in die gebed nader. (Daniël 9:3 saam met die gebed wat daarop volg is ‘n goeie voorbeeld van sulke erns. Lees asseblief hierdie intense smeekgebed van Daniël aandagtig deur. Wil jy nie ook vir die verwoeste kerk van ons dag intree met vas, gebed en smeking nie?) Vas is ‘n intensifisering van gebed! Dis ‘n liggaamlike uitroepteken wat die erns van my innerlike versugtinge voor God sigbaar wil stel. (Piper)***

• Daar is spesifieke tye en omstandighede waartydens vas ‘n belangrike en effektiewe rol kan speel as ‘n genademiddel wat God vir ons gee.  Voorbeelde in die Skrif is o.a. die volgende:

~ tye van verootmoediging en berou. (1 Samuel 7:6)

~ wanneer ons in belangrike sake die Here se leiding, hulp en seën soek. ( 2 Kron 20:3; Hand 14:23)

~ as ‘n uitdrukking van diens en aanbidding van God.  (Lukas 2:37; Hand 13:2)

DIE NOODSAAK VAN VAS IN ONS DAG 

Net soos prediking en die sing van lofliedere, wanneer dit nie volgens die voorskrifte van die Skrif en vanuit suiwere motiewe beoefen word nie, kan ontaard in nuttelose mensgemaakte rituele,  is dit natuurlik ook die geval met vas. Vas opsigself is vir seker geen kortpad manier of resep om ons geestelik reg te ruk of die Here se seën te ontvang nie. Daar is geen outomatiese of meganiese seën aan vas as sodanig verbonde nie. Soos mense tevergeefs bid, omdat hulle met die verkeerde gesindheid  en motiewe bid, is dit ook moontlik dat mense se vas onaanvaarbaar vir die Here kan wees en dus op ‘n tevergeefse oefening kan uitloop. Hieroor is die volk Israel baie duidelik gewaarsku: “As hulle vas, luister Ek nie na hulle gesmeek nie...” (Jeremia 14:12) Vas is vir die Here slegs aanneemlik wanneer dit met hartgrondige bekering tot geregtigheid, erns en opregtheid gepaard gaan.  “Is die vas wat Ek wil hê nie dit nie: om die wat onregverdig gevange gehou word te bevry, om die juk wat op mense druk af te haal, om verdruktes vry te maak, om elke juk te breek? Is dit nie dat jy vir dié wat honger is van jou brood gee nie, dat jy aan die armes en die dakloses ‘n blyplek gee nie, dat wanneer jy iemand sonder klere sien, jy vir hom klere gee nie, dat jy jou medemens nie aan sy lot oorlaat nie” (Jesaja 58:6,7 NAB) Woorde wat voorwaar diep sny!

Die verkeerde gebruik van iets hef egter nie die verpligting tot die regte gebruik daarvan op nie. Ons kan tog nie ophou bid of sing omdat daar baie valse gebed en aanbidding is nie. Ons behoort dus ook erns te maak met vas in ooreenstemming met die Bybelse riglyne in die verband.

Vas is nie ‘n meganiese alledaagse ritueel nie, maar word as’t ware deur die bepaalde uitdagings en behoeftes van ‘n sekere tyd en omstandighede genoodsaak. Dit kom duidelik na vore uit die Skrif voorbeelde waarna ons gekyk het. Die toestand van die kerk en die wêreld, die uitdagings waarvoor ons as Christene in hierdie dae te staan kom (beide persoonlik en as gemeente van Jesus) vra duidelik dat ons ons tot God sal moet wend in vas en gebed. Vir ‘n vas wat ‘n egte uitdrukking is van selfverloëning, nederigheid, afhanklikheid van God en heilige erns is daar beslis ‘n plek. Onthou weer : ONS VAS OMDAT ONS ‘N DIEP BEHOEFTE HET AAN ONS VERLOSSER!

Is daar ‘n grondige rede om nie te vas nie? Kom ons dink mooi...

*Martin Lloyd-Jones oor vas in sy “Sermon on the Mount”:

“Fasting, if we conceive of it truly, must not . . . be confined to the question of food and drink; fasting should really be made to include abstinence from anything which is legitimate in and of itself for the sake of some special spiritual purpose. There are many bodily functions which are right and normal and perfectly legitimate, but which for special peculiar reasons in certain circumstances should be controlled. That is fasting.”

** Calvyn oor vas in sy Institusie IV.12.14,15 :

“Laat ons dus ‘n ietsie oor die vas sê omdat die meeste mense van oordeel is dat dit nie noodsaaklik is nie omdat hulle nie begryp watter voordeel dit inhou nie. Sommige mense verwerp dit heeltemal as iets wat oorbodig is en omdat die gebruik nie so goed bekend is nie, verval dit maklik in bygeloof.

“Die heilige en wettige vas het drie doelstellings. Ons pas dit trouens toe om maer te word en ons vlees te onderwerp sodat dit nie uitspattig word nie, óf om beter voorberei te wees vir gebede en heilige oordenking, óf om as getuienis te dien van ons ootmoed (berou) voor God wanneer ons ons skuld voor Hom wil bely.”

***John Piper oor vas :

“I pointed out... from Acts 13:1–3 that the course of history was changed when the leaders of the church in Antioch were worshiping, praying, and fasting. I suggested that in our day there has been reawakening in worship around the world and reawakening in prayer around the world. But not yet does there seem to be a reawakening in fasting, except in some places like Korea. I asked, Might God not ordain that his fullest blessings will come to the church when we prevail in prayer with the intensity of fasting? That's what I think fasting is at heart. It's an intensification of prayer. It's a physical explanation point at the end of the sentence, "We hunger for you to come in power." It's a cry with your body, "I really mean it, Lord! This much, I hunger for you."