OUDERLINGE WORD VERMOOR EN ‘N OUDERLING PLEEG MOORD

 - Leiding uit die lyding van die verlede (toe die helfte van 'n kerkraad in geweld sterf)

Plaasmoorde, geweld en verwoesting is algemene nuus. Maar dis nie iets nuuts nie. Dit bring ons as kinders van God sommer by ‘n aktuele vraag - HOE STERF ‘N OUDERLING?  

Ek bedoel dit letterlik.  Hoe sou ons dit hanteer en verwerk as ouderlinge en diakens (natuurlik ook ander gelowiges) brutaal vermoor word? Op watter wyse sou ek en jy self optree as ons ‘n moordenaar in die oë moet kyk wat ‘n einde aan my lewe wil maak? Hierdie is nie maar net ‘n hipotetiese situasie nie, dit was baie aktueel toe die helfte van die kerkraad van die pionier NG gemeente van  Gibeon in die suide van Duitswes (Namibië) hulle lewens op wreedaardige wyse verloor het. 

Ek deel graag met jou ietsie van hierdie gebeure soos veral opgeteken deur dr Thijs Nieuwoudt.(terloops eens op ‘n tyd ook leraar op Tsumeb) Vier van Gibeon se agt kerkraadslede is destyds vermoor – ouderlinge Smeer en Smit en diakens Booysen en Mähler.*   

Dit was die veelbewoë jaar 1904 – die tyd van bloedige opstande teen die Duitse koloniale bewind. Reeds in 1903 was daar ‘n opstand onder die Bondelswart stam by Warmbad in die suide wat redelik gou tot ‘n einde gebring word. Maar toe kom die groot moeilikheid nog. Met die meeste Duitse soldate in die verre die suide, breek die Herero opstand onder Samuel Maharero in die sentrale noorde uit. Dit sou uiteindelik bloedig onderdruk word en tot die tragiese uitwissing van ‘n groot deel van die Herero bevolking lei. Die omstrede Vernichtungsbefehl (uitwissingsbevel)  van Lothar von Trotha weerklink vandag nog in die psige van die Namibiese nasie.

Maar toe kom die derde fase. Hendrik Witbooi een van die groot Nama leiers het aanvanklik sy gewig by die Duitsers ingegooi teen die Herero’s. Na die Slag van Waterberg keer hy en sy manskappe terug. Nou terwyl die Duitsers nog in die Noorde besig is, sien hy sy kans om sy eie ideale te verwesentlik. Sy wrede plan en verwarde visie om ‘n Messiaanse Vrederyk** te verkry behels dat alle blanke manlike persone klein en groot summier vermoor moet word en die vroue en dogters uit die land gejaag moes word. (Blykbaar was sy beplande hoofaanslag nie teen die Boere nie, maar wel teen die Duitsers. In die hitte van 'n stryd loop dinge egter lelik skeef en word daar nie altyd by doelwitte gehou nie.) Soos dikwels in die geskiedenis kry bose planne ‘n christelike sousie deurdat sy profeet Baäl Stuurman uit die boek Jesaja aangevoer het dat die Namas en Basters die uitverkorenes was en die Blankes indringers. 

Orals in die suide kom Nama stamme in opstand en die blankes versamel in vlugtelingkampe soos by Maltahöhe, Aroab, Gibeon en Kub. (Kub is langs die Visrivier) Die gebeure by Kub is die agtergrond van W.A. de Klerk se aangrypende jeugroman, Die Gésel van Namaland. (lees dit gerus) Die NG Gemeente Gibeon, die eerste en oudste gemeente van die NGK in Namibië spring nie die geweld, verwoesting en hartseer vry nie. Dis teen hierdie agtergrond waartydens die wrede moord op ouderling Smeer plaasvind maar juis ook  ‘n diep en egte Christelike boodskap oordra.

Oudl. Frans Smeer, sy vrou en hulle aangenome seuntjie Jannie was per ossewa vanaf ‘n kerkgeleentheid by Kub op pad na hulle opstal op die plaas Marienthal wat hulle gehuur het. Volgens ‘n vertelling van mevrou Smeer het hy die oggend baie uit sy Bybel gelees en naby die huis met Psalm 42 afgesluit. Hy het ook ‘n gebed gedoen en  blykbaar ook gesê : So Bybel, nou is ek met jou klaar.” By die huis aangekom is hy deur Namas oorrompel en is ‘n osriem om sy nek vasgemaak, Mev Smeer is ook van die wa afgeruk met ‘n riem om die nek.  Hulle word na die polisie gebou op die plaas gelei, die polisie is reeds die vorige dag vermoor.  Smeer pleit tevergeefs vir hulle lewens. Hy versoek toe om die geleentheid te kry vir ‘n gebed. Dit word toegestaan. Hy bid hardop – ook vir sy voornemende moordenaars. Een van die Namas het begin huil en vir sy lewe gepleit, maar die leier het beveel dat hy geskiet moes word. Hy word weggelei en geskiet. Mevrou Smeer kon hom nie eens groet nie. Sy word na haar huis terug gelei en beveel om op die traporreltjie te speel sodat die Namas kon dans. Ja -Sy speel geestelike liedere maar dit keer hulle nie om te dans nie.

Hoe sterf ‘n kind van die Here in sulke omstandighede? Biddend. Ook biddend vir sy vyande. Net soos Jesus aan die kruis en  Stefanus in Handelinge. [Handelinge 7:60] Daar kan nog wrede verhale uit hierdie tydperk vertel word. Veral die grusame gebeure op die plaas Swartmodder van ouderling Hendrik Smit. Hier is ‘n massaslagting aangerig, ook onder kinders. Merkwaardig is die ontkoming van klein Dirkie Smit wat oorleef het omdat hy soos ‘n dogtertjie aangetrek was en ‘n sewejarige seuntjie wat net deur sy armpies geskiet is. Ek gaan nie hieroor uitwei nie.  My punt wat ek wil maak is nie ‘n fokus op die wreedheid en barbarisme nie, maar die belangrikheid van getrouheid aan ons Verlosser in woord en daad, juis ook in die manier hoe ons teen ons vyande optree. Geweld en oorlog is nooit goed nie, vir niemand nie – Op die ou end was dit juis die Nama volk self wat die swaarste gely het as nagevolg van Duitse weerwraak! Baie sterf. Sommiges moes uiterste weerstoestande op Shark eiland by Luderitz verduur waar hulle aangehoudenes was. Witbooi sterf self ook by Vaalgras naby Keetmanshoop op 29 Oktober 1905.

Geskiedenis, ook van ons kerk in Namibië herinner ons aan baie donker dae van die verlede, maar dit onderstreep ook juis die boodskap van hoop in ‘n stukkende somber sonde geteisterde wêreld.  Hierdie helder hoop is moontlik deur die helder lig van die evangelie van genade en vergifnis .

Hoe wreed en sinloos ‘n oorlog kan word, blyk ook uit die moord op die Duitse sendeling eerwaarde Holzapfel.*** ‘n Wa met vroue en kinders onder geleide van Nama vegters het naby Rietmond die wa van die Holzapfel gesin teegekom. Pastoor Holzapfel wou nog die mense troos, maar word afgekeer en deur ses gewapende Namas geskiet; en skrikwekkend - een van hulle was ‘n ouderling in sy gemeente. Ouderlingskap is nie 'n waarborg vir heiligheid nie! Die Bose is ook werksaam binne die kerk. Mag ons altyd waaksaam wees teen die listige planne van die Satan wat kan probeer om enigeen van ons ook te verlei!

Die evangeliese getuienis en roeping van ons kerk se pionier lidmate word pragtig onderstreep wanneer Meester Albertus Kooy die onderwyser van Kub, in die afwesigheid van ‘n predikant ‘n roudiens vir die vermoordes lei  in 1906.(die getal vermoorde NG lidmate was 29) 

Sy teks was Openbaring 7:14 “Deze zijn het, die uit de groote verdrukking komen: en zij hebben hunne lange kleederen wit gemaakt in het bloed des Lams.” 

“Dit is die mense wat uit die groot verdrukking kom. Hulle het hulle lang stolas gewas, en wit gemaak in die bloed van die Lam.” (2020 Vert,)

Ons leef vandag nog steeds in die tyd van die groot verdrukking, watter vorme dit nog kan aanneem weet ons nie, maar mag ons gereed wees, gewas in die bloed van Jesus! Mag ons die genade ontvang om altyd die gesindheid van Jesus te vertoon.

 

*Nieuwoudt, M.M; Die Nederduitse Gereformeerde Kerk in Suidwes-Afrika, 1979, p125

** Buys, GL en Kritzinger, JJ, Salig die vredemakers, 1989, p89ev

*** Nieuwoudt, M.M; Bakermat van ‘n kerkverband – Mariental, ‘n eeufees, 1998, p100